Energievraag is dominant

Mogelijk ligt het meer op de weg van natuurweten­schappers dan op die van maatschappijweten­schappen om steeds maar weer te wijzen op onont­koombare rand­voor­­waarden die een eindige planeet met een eindig dragend vermogen stelt aan het leven dat op die planeet ontstaan is. Als in politiek debat met Amerika door Europeanen gesteld wordt dat de Tokyo-klimaat-akkoorden geïmplementeerd dienen te worden, dan meen ik het als natuurweten­schapper indringender te moeten zeggen: “het energie vraagstuk is dominant”.

Overmatige consumptie, dat is merendeels over­ma­tige energie consumptie, is de hoofdoorzaak van een dreigende van milieu- en klimaatsverslech­te­ring met onoverzienbare mega-gevolgen. De oor­zaak is dat Europa een 5-kW^* en Amerika (kind van Europa) een 11-kW maatschappij vormt, bijna geheel gebaseerd op gebruik van fossiele brand­stoffen met uitstoot van broeikasgassen. Dit is de grootste oorzaak van milieuvervuiling. De nu rijke landen en rijke mensen profiteren, de arme landen en arme mensen lijden als eersten onder de gevol­gen: verdroging van landbouwgebieden, overstro­ming van vele nu nog dichtbevolkte laaglanden, ….

Bij enig nadenken is dit één der grootste schendingen van internationaal volkenrecht, hoe dan ook gedefinieerd. Het schijnt dat Conficius het reeds gezegd heeft: hetgeen gij niet wilt dat U geschied, doe dat ook aan een ander niet. Veel later komt het terug in het Nieuwe Testament als: Behandel de ander zoals jij wilt dat ze jou behan­delen, met de belangrijke toevoeging: want dat is de wet en de profeten. Het is een oer-wet bij interstatelijk en interreligieus verkeer. Met vallen en opstaan gaf deze regel een rechtsbasis aan elk streven om het recht van de sterkste en de arrogantie van de macht binnen perken te houden.

Schiphol draagt bij aan onze groei-economie, maar geeft geluidsoverlast horen we allerwegen. Maar dat is bijzaak. Veel belangrijker is de verbranding van kerosine die kwetsbare hogere luchtlagen vervuilt op kosten van medemensen elders en van mensen na ons. Een ons door de ander aangedane bedreiging van deze orde zouden wij niet accep­teren, maar vanuit de positie van militaire en economische macht is bij ons een drastische kerosine belasting niet bespreekbaar. Er wordt in geen troonrede over gesproken, grote politieke partijen kunnen of willen zich er niet over uitspreken.

Amerika is een vitaal en imponerend land, maar het heeft nog geen overlevingswaarde of survival value bewezen. In feite begon de grote bevolkings­instroom in dat grote en tot voor kort nog grotendeels open liggende continent niet veel eerder dan honderd jaar geleden. De immigranten staken een schop in de grond en er kwam goud tevoorschijn, bijna letterlijk. Maar in nauwelijks meer dan één eeuw is het hele continent gebruikt onder voor de mensheid ongekend profitabele omstandigheden. Dat maakt zolang het duurt ongebreidelde groei met ongebreideld liberalisme en kapitalisme mogelijk. De slogan ‘I am an optimist; the sky is our limit’ ligt goed in het gehoor, maar is fataal blind voor afhanke­lijkheid van eindige reservesen die randvoorwaarden impliceren. Een colofon van een Amerikaanse auteur Bruce Catton trof mij toen ik in het eens beboste Michigan in het NW van de USA nauwelijks enige rest van oerwoud terug kon vinden.