De volgende workshop in Nederland was gepland op 1 en 2 mei 2004 maar is uitgesteld tot nader order. Hierbij spelen twee aspecten een rol:
- Omdat de OPCW in Den Haag gevestigd is, lag de nadruk in Nederland altijd op de Chemische Wapen Conventie, waar de bijeenkomsten in Genève zich meer richten op de Biologische Wapen Conventie. In de loop van de nu 10 jaar lopende serie workshops werd steeds duidelijker dat de Pugwash workshop in haar denken vooruit loopt op de OPCW. Vaak werden aanpassingen van de Conventie besproken, terwijl in de praktijk maar een beperkt aantal landen voldoet aan alle eisen van informatieverstrekking die de Conventie vraagt. In vele ontwikkelingslanden, zeker in Afrika, ontbreekt eenvoudig het vermogen om aan al die, soms ingewikkelde eisen te voldoen. Eigenlijk zijn op dit continent maar twee landen die redelijk aan de verplichtingen voldoen, te weten Algerije en Zuid-Afrika. Dit is niet omdat de anderen niet zouden willen, maar eenvoudig omdat de capaciteit ontbreekt en invoering van de noodzakelijke wetten en de naleving daarvan niet de hoogste prioriteit hebben. Als de workshop dan aangeeft dat, op goede wetenschappelijke en juridische gronden, aanpassingen van de Conventie nodig zijn is dat eigenlijk een stap te ver.
- Den Haag is ook de vestigingsplaats van instellingen voor het internationale recht. De CWC en de BWC kennen ook een belangrijke juridische component. Zo kan men de vraag opwerpen of het gebruik van het ‘slaapgas’ in het theater in Moskou geen inbreuk maakte op de CWC. Terrorismebestrijding en voorkoming van de inzet van Chemische en Biologische wapens door terroristische groepen vereist een strenge naleving van de conventies, het beschikbaar hebben van de juiste wetten, het criminaliseren van iedere bijdrage tot de ontwikkeling van chemische wapens en wereldwijd toezicht op de naleving van die wetten. Ik behoor niet tot de juridische experts maar het is voorstelbaar dat een nauwe samenwerking tussen juridische en CWC experts noodzakelijk is om goede wetten te implementeren waarvan de naleving ook meetbaar is. Tot slot nog een blij bericht. Libië heeft zijn werkzaamheden aan massavernietigingswapens opgegeven. Het land is lid geworden van de OPCW en is bezig de chemische wapens gecontroleerd te vernietigen.
door Jan Medema