“Het Noord-Koreaanse atoomwapen-programma is niet agressief bedoeld, maar wordt ontwikkeld uit ‘zelfverdediging’ tegen Amerikaanse en andere buitenlandse vijandigheden.” Zo kondigde de Noord-Koreaanse staatsmedia op 6 januari aan dat de test met een waterstofbom succesvol was verlopen. Het lijkt ondertussen een terugkerend fenomeen te worden; 2006, 2009, 2013 en nu 2016. Noord-Korea doet een kernproef en legitimeert zich hiermee richting haar volk. Zuid-Korea, Japan en de Verenigde Staten veroordelen de kernproef en misschien komt er nog een resolutie van de Verenigde Naties bij. Op wat extra sancties na gebeurt er niets en is het weer wachten op volgende kernproef.
Met verbazing bestudeer ik al een aantal jaren het falende Noord-Korea beleid van het Westen en de Verenigde Naties. Al jarenlang wordt met veroordelingen en sancties geprobeerd om Noord-Korea onder controle te krijgen en de ontwikkeling van haar kernwapenprogramma te stoppen. Maar tegelijkertijd lijkt niemand zich af te vragen waarom Noord-Korea alleen maar sneller nucleaire wapens heeft ontwikkeld en het huidige beleid jegens Noord-Korea niet werkt.
Terwijl de meeste landen geheimzinnig doen over nucleaire wapens heeft Noord-Korea hier geen problemen mee. Wat dat betreft zijn ze de “potloodventer” onder de nucleaire staten. De reden hiervoor is dat de Noord-Koreanen graag aan de wereld laten zien dat zij, ondanks hun beperkte grootte, niet met zich laten sollen. Bovendien geeft het regime, met Grote Leider Kim Jong-Un voorop, bij de bevolking aan dat het hen ten allen tijden kan beschermen tegen de buitenlandse vijanden.
Er zijn andere tijden geweest. In de jaren 1990 waren er een aantal doorbraken op het gebied van economische en politieke samenwerkingen tussen Noord-Korea en het Westen, bijvoorbeeld het KEDO project waar Noord-Korea haar nucleaire ambities liet varen in ruil voor de bouw van lichtwaterreactoren om zo het schrijnende energie tekort terug te dringen.
Het ging pas mis vanaf de periode dat George W. Bush president van de Verenigde Staten werd. Zijn “Axis of Evil” speech in 2002, waarin hij Noord-Korea officieel als vijand van de wereldvrede bestempelde, kan worden gezien als startschot van het Noord-Koreaanse nucleaire wapenprogramma.
Noord-Korea is door de jaren heen als geen ander land bestand geraakt tegen druk van buitenaf. Door de toenemende sancties raakte Noord-Korea steeds verder geïsoleerd en doet het waar het zelf zin in heeft. En dat terwijl Noord-Korea van zichzelf al naar binnen is gericht. De staatsideologie van Noord-Korea is gebaseerd op isolationisme (Juche). Die staatsideologie wordt alleen maar gesterkt doordat het land al jaren gebukt gaat onder de meest zware sancties ter wereld. Doordat Noord-Korea ondanks de sancties alleen maar sneller nucleaire wapens ontwikkeld, hebben meer van dezelfde soort maatregelen geen enkele zin. De nucleaire test van deze week is het zoveelste bewijs dat het huidige beleid jegens Noord-Korea een doodlopende weg is.
Wat is dan de oplossing? Ten eerste moet, in plaats van de Noord-Koreaanse regering steeds verder in het nauw te drijven, de aanpak van toenadering en dialoog weer worden opgepakt. Er zijn tijden geweest dat men met de Noord-Koreanen om de tafel kon zitten. Waarom zou dat nu niet meer kunnen? Een vooralsnog succesvol voorbeeld is de onlangs gesloten nucleaire deal met Iran. Ik zeg niet dat de Iran deal een-op-een kan worden toegepast op Noord-Korea, daarvoor verschillen de landen teveel. Maar de Iran deal laat zien dat met dialoog meer kan worden bereikt dan met veroordelingen en sancties vanaf de zijlijn. Een soortgelijk KEDO project of een vernieuwde zeslandenoverleg zal al een enorme vooruitgang zijn. Door het dialoog met Noord-Korea aan te gaan worden wederzijdse belangen in kaart gebracht. Dat zal ervoor zorgen dat het regime iets te verliezen heeft en zich daardoor sneller aan de regels zal houden.
Ten tweede moet het Noord-Koreaanse regime de angst worden ontnomen. Vandaag de dag heeft de Noord-Koreaanse regering internationaal gezien weinig in de melk te brokken. Ze staan onder constante druk van de VN en hebben vrijwel geen diplomatieke bondgenoten meer. Het enige wat het Noord-Koreaanse regime nog bezighoudt is hun eigen overleving en het in stand houden van de macht. Potentiële buitenlandse invloeden en interventies zijn waar het regime zo bang voor is. In nucleaire wapens zien zij op dit moment hun bescherming en troefkaart. Geef het Noord-Koreaanse regime de garantie dat er geen gevolgen zijn, zodat zij ook hun verdediging kunnen laten zakken
Ik begrijp dat deze aanpak veel politieke weerstand zal oproepen. Het is politiek moeilijk te verkopen als er weer onderhandeld gaat worden met een regime dat wordt beschuldigd van nazipraktijken en nucleaire chantage. Maar voor de huidige aanpak koop je ook niets. Het belangrijkste doel is om het Noord-Koreaanse regime van gedachten doen veranderen en te zorgen dat het Noord-Koreaanse volk het beter krijgt. Dat bereik je niet door het land nog verder te isoleren. Ik denk dat Noord-Korea meer zou schrikken van een verklaring waarin het Westen hen uitnodigt voor gesprekken om de sancties te heronderhandelen, dan de voorspelbare reacties die wij nu van onze wereldleiders hebben gehoord.
Michiel Hoogeveen MSc
Uitgebreide versie van opinie artikel gepubliceerd in Trouw op 13 januari 2016